سولماز عطیم‌زاده؛ معمار، فعال محیط زیست و مسئول بخش تنوع زیستی خانه فعالین محیط زیست آذربایجان شرقی، درباره تغییر نقش حیوانات در زندگی انسان می‌گوید:
از گذشته‌های دور، حیوانات نقش‌های متفاوتی در زندگی انسان ایفا کرده‌اند. از شکار و گردآوری غذا در دوران ابتدایی گرفته تا اهلی کردن حیوانات برای کشاورزی و تولید مواد غذایی، این نقش‌ها با تکامل ابزارها و فناوری‌ها دچار تغییر شده‌اند. اکنون، در قرن بیست‌ویکم، با رشد شهرنشینی و کاهش زیستگاه‌های طبیعی، ما شاهد شکل‌گیری روابطی پیچیده‌تر بین انسان و حیوانات هستیم.و واقعا نمی توان با تفکرات هزار سال قبل به حیوانات نگاه کرد. زیرا نه تنها باعث حل مسایل نمی شود بلکه مسایل را پیچیده تر و غیر قابل حل هم می‌کند.
حیات‌وحش شهری: دسته‌ای جدید از حیوانات
این دسته شامل گونه‌هایی است که به دلایل مختلف از زیستگاه‌های طبیعی خود فاصله گرفته‌اند و اکنون در نزدیکی یا داخل شهرها و روستاها زندگی می‌کنند. این حیوانات، مانند روباه‌ها، پرندگان مهاجر، موش‌ها، قورباغه‌ها و ماهیهای موجود در استخرها و تالابهای شهری و برخی گونه‌های حشرات ، به‌دلیل از دست دادن زیستگاه طبیعی، به زیستگاه‌های انسانی نزدیک شده‌اند.
ویژگی‌های این دسته:
-
نیمه‌وابسته به انسان:
برخلاف حیوانات اهلی، این گونه‌ها به‌طور کامل به انسان وابسته نیستند، اما از منابع شهری مانند زباله‌ها یا فضای سبز استفاده می‌کنند.
-
تهدید یا فرصت؟:
حضور این حیوانات در مناطق شهری می‌تواند تهدیدهایی مانند انتقال بیماری یا آسیب به زیرساخت‌ها ایجاد کند، اما در عین حال می‌تواند تنوع زیستی و اکوسیستم شهری را تقویت کند.
-
تفاوت در قوانین و نیازها:
قوانین مربوط به حیات‌وحش یا حیوانات اهلی برای این دسته قابل اجرا نیست و نیازمند دستورالعمل‌هایی ویژه هستند.
نیاز به دستورالعمل‌های جدید
تدوین دستورالعمل‌های جدید برای این دسته از حیوانات باید با رویکردی جامع‌نگر و بر پایه تحقیقات علمی انجام شود. این دستورالعمل‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
حفظ زیستگاه‌های نیمه‌طبیعی:
ایجاد فضاهای سبز، تالاب‌ها، و پارک‌های شهری که امکان بقا برای این حیوانات فراهم کنند.
آموزش عمومی:
آگاهی‌رسانی به مردم درباره تعامل صحیح با این حیوانات و کاهش ترس یا آسیب به آن‌ها.
مدیریت تعارض‌ها:
تدوین روش‌هایی برای کاهش تعارض میان انسان و این حیوانات، مانند مدیریت زباله‌ها برای جلوگیری از جذب گونه‌های خاص.
مطالعات گونه‌شناسی:
تحقیق درباره گونه‌های موجود در شهرها و رفتار آن‌ها برای درک بهتر نیازها و چالش‌هایشان.
اهمیت نگاه آینده‌نگر
نگاه به حقوق حیوانات باید فراتر از چارچوب‌های گذشته باشد. تغییرات اقلیمی و شهرنشینی سریع نیازمند بازتعریف رابطه ما با طبیعت و حیوانات است. روز جهانی حقوق حیوانات فرصتی است تا به این مسئله توجه بیشتری داشته باشیم و برای نسل‌های آینده الگوهایی پایدار ایجاد کنیم.
این تغییر نگرش نه‌تنها به حفظ تنوع زیستی کمک می‌کند، بلکه به ایجاد شهری پایدارتر و هماهنگ‌تر با طبیعت نیز می‌انجامد.
