بیستمین نشست تخصصی گفت‌وگوهای محیط‌زیستی با محوریت حقوق دولتی، بازسازی معادن و توسعه پایدار برگزار شد
در آستانه روز جهانی زمین پاک، نشست تخصصی «گفت‌وگوهای محیط‌زیستی» با تمرکز بر عملکرد معادن در حوزه‌های بازسازی محیط‌های طبیعی، حقوق دولتی و ایفای مسئولیت اجتماعی، روز ۳۱ فروردین ۱۴۰۴ در تبریز برگزار شد.
این رویداد با حضور جمعی از کارشناسان دانشگاهی، مدیران اجرایی، فعالان محیط‌زیست، اصحاب رسانه و نمایندگان نهادهای دولتی، به همت خانه فعالین محیط‌زیست و با میزبانی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان شرقی برگزار شد.
📌 معادن، فرصت یا تهدید؟
در این نشست، مهم‌ترین دغدغه‌ها پیرامون تأثیر عمیق فعالیت‌های معدنی بر منابع طبیعی، سلامت جامعه محلی، و نحوه تخصیص حقوق دولتی معادن مطرح شد. شرکت‌کنندگان با استناد به قوانین موجود، خواستار اجرای دقیق تعهدات محیط‌زیستی و اجتماعی از سوی بهره‌برداران شدند.
دکتر علی محمودی، دانش آموخته دانشگاه امیرکبیر، با اشاره به ضعف برنامه‌ریزی بلندمدت در کشور، گفت: «ما ثروت معدنی داریم، اما فاقد نقشه راه برای بهره‌برداری پایدار هستیم. بازسازی معادن باید هم‌زمان با بهره‌برداری انجام گیرد؛ نه پس از وقوع بحران.»
⚖️ چالش حقوق دولتی و ضرورت شفاف‌سازی
یکی از محورهای اصلی گفت‌وگو، حقوق دولتی معادن بود؛ سهمی از درآمد بهره‌برداران که طبق قانون باید به بازسازی طبیعت و توسعه زیرساخت در استان‌های معدن‌خیز اختصاص یابد. به گفته شرکت‌کنندگان، این منابع یا به‌درستی تخصیص نمی‌یابد، یا در محل‌هایی غیرمرتبط با اهداف زیست‌محیطی هزینه می‌شود. پیشنهاداتی چون «تعریف ردیف بودجه‌ای مشخص برای بازسازی معادن» و «نظارت فرابخشی بر نحوه مصرف منابع» مطرح شد.
🟢 مطالبه‌گری و مشارکت، دو کلید توسعه پایدار
شرکت‌کنندگان خواستار مطالبه‌گری هوشمند، مبتنی بر داده و گفت‌وگومحور شدند. از رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و نهادهای مردمی دعوت شد تا به‌عنوان ناظران اجتماعی، در کنار مسئولان دولتی قرار گیرند. همچنین بر ضرورت مشارکت جوامع محلی در طراحی برنامه‌های بازسازی و تعیین اولویت‌های محیط‌زیستی تأکید شد.
📍 آیا نمونه‌ایی در کشور وجود دارد؟
در این نشست، معادنی نظیر مس سونگون، زرین‌داغ و زنوز مورد نقد یا تحلیل قرار گرفتند و معدن نمک خور و بیابانک به‌عنوان نمونه‌ای از تجربه موفق بازسازی در سطح کشور مطرح شد. یکی از جمع‌بندی‌ها این بود که صدور مجوز بهره‌برداری، باید منوط به ارائه و اجرای برنامه‌ی بازسازی محیط‌زیستی باشد.
🔗 تداوم گفت‌وگو، شرط اثربخشی
در پایان، شرکت‌کنندگان ضمن تأکید بر لزوم استمرار گفت‌وگوهای بین‌بخشی، اعلام کردند که خلاصه مطالبات نشست به نهادهای قانونی و اجرایی از جمله مجلس شورای اسلامی، استانداری، ادارات صمت، منابع طبیعی و محیط‌زیست استان ارسال خواهد شد.
📢 خانه فعالین محیط‌زیست آذربایجان شرقی بر این باور است که آینده توسعه پایدار از مسیر گفت‌وگو، مشارکت، شفافیت و اجرای دقیق قوانین می‌گذرد. ما همچنان این مسیر را با همراهی جامعه علمی و مردمی ادامه خواهیم داد.
📍 لازم به ذکر است نتایج این نشست در قالب نامه هایی به مسئولین مرتبط ارسال شده تا به شکل قانونی این مطالبات را پیگیری کنند.
