روز جهانی رودخانه ها

روز جهانی رودخانه ها به منظور آگاهی بخشی به جامعه در خصوص اهمیت و نیاز به حفاظت از آنها،  هر سال در  چهارمین یکشنبه ماه سپتامبر میلادی برگزار می شود. که تقریبا مصادف میشود با اولین یکشنبه ماه مهر

موضوع روز جهانی رودخانه‌ها ۲۰۲۳

موضوع روز جهانی رودخانه‌ها امسال «حقوق رودخانه‌ها» است. این مضمون، رودخانه ها را به عنوان گنجینه جهانی معرفی می کند زیرا رودها آب لازم برای زندگی را فراهم می کنند و حفظ حقوق آنها امری ضروری‌ست.

حفظ رودخانه ها برای حفظ تمدن ها

رودخانه ها از دیرباز برای تمدن بشری به عنوان یکی از مهمترین سرمایه های طبیعی محسوب میشوند. به عنوان مثال، یکی از اولین تمدن های انسانی در نزدیکی رودخانه دجله و فرات (بین النهرین) در خاورمیانه شکل گرفته است.

رودخانه ها منابع ارزشمند آبی جهت آبیاری، شرب، صنعت، حمل و نقل و انرژی هستند. برای مثال، آب شیرین رودخانه‌ی نیل برای کشاورزی و زراعت در حوضه آبریز حوضه مصر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ضمن، در برخی مناطق رودخانه ها به عنوان مرزهای طبیعی بین اقوام و کشورها نیز شناخته میشوند، مانند رود اترک (مرز ایران و ترکمنستان)، ارس (مرز ایران و آذربایجان، ارمنستان) و اروند رود که (مرز بین ایران و عراق) هستند.

همچنین رودخانه ها به عنوان یکی از مهمترین منابع آبی جهان، در تامین نیازهای آبی بشری، حفظ تنوع زیستی، حفظ خاک و حوضه آبخیز و کاهش آلودگی های محیط زیستی نقش مهمی را بازی می کنند.

خلاصه اینکه ، رودخانه ها به عنوان مهمترین و حیاتی‌ترین عنصر طبیعی برای پیدایش و توسعه تمدن ها، بسیار مهم بوده‌ و هستند و بدون شک تخریب و نابودی رودها موجب از بین رفتن تمدنها خواهد شد، متاسفانه ما امروزه به شکل واضحی با این تهدید روبرو هستیم.

 

تاثیر فعالیتهای انسانی بر رودخانه ها:

متاسفانه فعالیتهای انسانی به شکل فاجعه باری رودخانه ها را تحت تاثیر خود  قرار داده‌ و این امر موجب کاهش کیفیت و کمیت رودها شده است.

وضعیت اسف بار دریاچه ارومیه و سایر تالابها به وضوح این تاثیرات را به نمایش گذاشته و تلنگریست بر سومدیریت رودخانه ها که شریان اصلی حیات حوضه های آبریز هستند.

روش‌های محافظت رودخانه‌ها:

خانه فعالین محیط زیست سعی دارد با جلب توجه به موارد فوق ،  گوشه ای از اهمیت رودخانه ها را نشان داده و مشارکت همگانی برای حفاظت از آنها را برانگیزد.

در ادامه ده قدم از روش‌های محافظت رودخانه‌ها را باهم مرور میکنیم:

 

۱. کاهش آلودگی آب:

برای حفظ و حراست از رودخانه‌ها باید آلودگی آن‌ها را کاهش داد. این را می‌توان با بهره‌گیری از پایش دقیق و نظارت بر فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی در طول رودخانه، شناسایی و رفع منابع آلودگی و همچنین اجرای قوانین و مقررات مناسب برای جلوگیری از دفع مواد آلوده در آب رودخانه‌ها، انجام داد.

 

۲. پایدارسازی منابع آب:

برای حفظ رودخانه‌ها باید به کاهش مصرف غیرضروری آب و بهره‌وری استفاده از منابع آبی فکر کرد. این را می‌توان با برنامه‌ریزی منطقی برای کشاورزی، اصلاح سیستم‌های آبیاری، توسعه فناوری‌های صرفه‌جویی در مصرف آب و برنامه‌ریزی هوشمند برای مدیریت و بهره‌برداری از منابع آبی انجام داد.

 

۳. حفاظت از مرز و حریم رودخانه:

محافظت از حریم رودخانه باعث حفاظت از زیستگاه و پایداری بیولوژیکی رودخانه می‌شود. این را می‌توان با اجرای طرح‌های کاشت مرزی، پایش جلوگیری از تخریب حریم طبیعی رودخانه توسط مقامات مربوط و ترویج فرهنگ حفاظت از حریم رودخانه، انجام داد.

 

 

۴. ارتقای ایمنی:

تامین امنیت رودخانه برای جلوگیری از تخریب بخش‌های مختلف آن نیز حائز اهمیت است. به همین منظور، اجرای طرح‌های ایمن‌سازی، تشویق تفکر مسئولانه در استفاده از رودخانه و برگزاری رویدادها و برنامه‌های آموزشی، از جمله فعالیت‌هایی است که می‌توان به ایجاد و حفظ فضایی ایمن در اطراف رودخانه کمک کرد.

 

۵ . ارتقای آگاهی عمومی:

آگاهی آحاد مردم از اینکه رودخانه‌ها به عنوان یکی از منابع مهم زندگی به شمار می‌روند، می‌تواند به ارتقای حس مسئولیت افراد در مورد نحوه حفاظت از رودخانه‌ها کمک کند.

 

 

۶ .  مدیریت جریان آب:

تنظیم جریان آب و تأمین کمیت و کیفیت آب میتواند برای روانسازی مستمر و حفظ اکوسیستم های آبی در حوضه رودخانه موثر باشد.

 

۷. عدم استفاده از سموم و مواد شیمیایی در کشاورزی:

استفاده از کودهای آلی و کنترل دیگر عواملی که می توانند مواد شیمیایی را به رودخانه ها برسانند، میتواند به حفظ سلامت رودخانه ها کمک کند.

 

۸. کنترل آلودگی:

توقف یا کاهش استفاده از محصولات آلاینده که ممکن است به اشکال مختلف به رودخانه ها ریخته شوند.

 

۹. حفاظت از اکوسیستم های آبی:

حفاظت و مراقبت از حوضه آبخیز و آبریز رودخانه‌ها به شکل مستقیم و غیرمستقیم به حفظ محیط زیست منجر خواهد شد.

 

 

۱۰. توقف سدسازی های لجام گسیته:

با استفاده از روش‌های جایگزین برای تأمین انرژی و آب به جای احداث سدهای آبی، می توان کمک کرد تا رودخانه ها و محیط زیست بیشتر حفظ شود.

 

 

سخن آخر:

خانه فعالین محیط زیست به بهانه ها و روشهای مختلف تلاش کرده تا ارزش رودخانه ها بویژه اهمیت حفاظت از آن‌ها، به عنوان یک منبع ارزشمند آبی را تبلیغ و آموزش دهد بر این اساس تاکید داریم؛ بهترین راه برای حفظ آنها، کاهش تأثیرات منفی انسانی بر روی رودخانه‌ها و حفاظت از محیط زیست آن است.

پس بیایید تلاش کنیم با اجرای موثر روشهای حفاظت از رودخانه ها، تا حدی مطمئن شویم که این سرمایه های طبیعی برای نسل های بعدی نیز حفظ شود. 🌊💙